قم یکی از شهرهای مهم مذهبی و فرهنگی ایران است که علاوه بر اهمیت معنوی و مذهبی خود، جاذبه‌های گردشگری متنوعی را در دل خود جای داده است. این شهر به‌عنوان پایتخت مذهبی ایران شناخته می‌شود و میزبان زائران بسیاری از سراسر کشور و حتی جهان است.
در کنار جاذبه‌های زیارتی، قم دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بی‌نظیری است که می‌تواند مقصدی جذاب برای گردشگران باشد. علاوه بر این، قم با طبیعت زیبای خود، آرامش و سکوتی خاص دارد که آن را به یک مقصد گردشگری مناسب تبدیل کرده است.
در این مقاله از نوبار، جاذبه‌های گردشگری قم را بررسی کرده و خواهیم دید که چرا این شهر می‌تواند مقصدی بی‌نظیر برای سفر باشد.
بیشتر بخوانید:بهترین منطقه قم کجاست
جاذبه‌های گردشگری قم
شهر قم که به‌عنوان پایتخت فرش ابریشمی ایران و جهان شناخته می‌شود، علاوه بر جاذبه‌های مذهبی و تاریخی‌اش، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، مکان‌هایی زیبا و طبیعی نیز دارد که گردشگران را به خود جذب می‌کند. در ادامه، جاذبه‌های دیدنی قم که هم از منظر دینی، تاریخی و طبیعی اهمیت دارند، شرح داده شده است:
-
حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س)
این بارگاه ملکوتی در مرکز شهر قم قرار دارد و یکی از مهم‌ترین مراکز زیارتی در ایران است. حرم حضرت فاطمه معصومه (س) یکی از مقاصد اصلی زائران از سراسر دنیا به شمار می‌رود. این مکان مقدس دارای قدمتی بیش از هزار سال است و در کنار آن بسیاری از علمای بزرگ و پادشاهان ایران دفن شده‌اند.
-
مسجد مقدس جمکران
این مسجد که در ۶ کیلومتری شهر قم واقع شده است، در قرن چهارم هجری قمری به دستور حضرت مهدی (عج) ساخته شده است. سالانه میلیون‌ها زائر برای زیارت و دعا در این مکان حاضر می‌شوند.
-
بازار قدیم قم (تیمچه بزرگ)
بازار قدیم یا تیمچه بزرگ قم یک مرکز تاریخی از دوران قاجاریان است که با معماری خاص خود، یکی از جاذبه‌های گردشگری قم محسوب می‌شود. این بازار با سقف‌های طاقی‌اش، مکان مناسبی برای خرید فرش‌های ابریشمی و صنایعدستی است.
-
مسجد جامع قم
این مسجد یکی از کهن‌ترین مساجد قم است که تاریخ ساخت آن به قرن هشتم هجری قمری می‌رسد. معماری این بنا نیز از ویژگی‌های مهم آن به شمار می‌آید.
-
مقبره‌های گنبد سبز
مجموعه مقابر گنبد سبز که متعلق به قرن هشتم هجری است، یکی از آثار برجسته تاریخی در قم است. این مقابر با گچ‌بری‌های زیبا و معماری منحصربه‌فرد خود، جاذبه‌ای مهم برای بازدیدکنندگان است.
-
کوه خضر نبی (ع)
این کوه یکی از مکان‌های زیارتی و سیاحتی مهم در قم است که به حضرت خضر (ع) نسبت داده می‌شود. این مکان که در بالاترین نقطه قم واقع شده، منظر طبیعی زیبایی دارد و موردتوجه زائران و گردشگران قرار می‌گیرد.
-
مدرسه فیضیه
این مدرسه که در دوران صفویه ساخته شده، به‌عنوان یک مرکز علمی و دینی مهم شناخته می‌شود. سخنرانی تاریخی امام خمینی در سال ۱۳۴۲ که منجر به قیام ۱۵ خرداد شد، در این مدرسه صورت گرفته است.
-
قبرستان شیخان
این قبرستان که متعلق به دوران امامان شیعه است، محل دفن بسیاری از عالمان و شخصیت‌های مذهبی مهم از جمله زکریا بن آدم و زکریا بن ادریس است.
-
پارک ملی کویر
این منطقه حفاظت‌شده با مساحتی بالغ بر ۶۷۰ هزار هکتار، یکی از مناطق طبیعی دیدنی و جذاب قم است. در این پارک می‌توان به دیدن حیات‌وحش نادر و گیاهان کمیاب پرداخته و از چشم‌اندازهای زیبا لذت برد.
-
روستای وشنوه
این روستا که به دلیل طبیعت سرسبز و آب‌وهوای معتدل خود شناخته می‌شود، بهویژه در بهار و تابستان پذیرای گردشگران است. معماری پلکانی این روستا نیز یکی از ویژگی‌های خاص آن به شمار می‌آید.
-
خانه ملاصدرا
این عمارت در روستای کهک واقع شده و متعلق به فیلسوف بزرگ ایرانی، ملاصدرا است. این بنا از نظر معماری و تاریخ، اهمیت زیادی دارد و یکی از جاذبه‌های مهم قم به شمار می‌رود.
-
قلعه قمرود
این قلعه باستانی که به دوران اشکانیان بازمی‌گردد، در نزدیکی کوه سفید واقع شده است و یکی از آثار تاریخی برجسته در منطقه قم به حساب می‌آید.
-
موزه صنایعدستی (خانه یزدان‌پناه)
این خانه که در دوره قاجاریان ساخته شده، امروزه به‌عنوان موزه صنایعدستی قم شناخته می‌شود و آثاری از هنرهای سنتی قم در آن به نمایش گذاشته می‌شود.
-
دریاچه حوض سلطان
این دریاچه نمکی که به دریاچه شاهی نیز معروف است، یکی از جاذبه‌های طبیعی قم است. بهترین زمان برای بازدید از آن بهار و پاییز است، زمانی که از گرمای شدید تابستان و سرمای زمستان خبری نیست.
-
آرامگاه مشاهیر علمی، ادبی و سیاسی ایران
در کنار حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س)، آرامگاه شخصیت‌های مهم علمی و سیاسی همچون آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله خوانساری، علامه طباطبایی، شهید مطهری و برخی از پادشاهان و سیاستمداران ایران قرار دارد.
-
بیت امام خمینی (ره)
این خانه که در محله یخچال قاضی قم قرار دارد، آخرین سکونتگاه امام خمینی پیش از انقلاب اسلامی ایران بود. این خانه ساده و بی‌آلایش، محل بسیاری از سخنرانی‌های تاریخی امام خمینی است.
-
خانه حاج علی خان زند
این خانه تاریخی از دوران قاجاریان در محله چهارمردان قم قرار دارد و به‌عنوان یکی از آثار ملی ثبت شده است. معماری این عمارت باتوجه‌به بخش‌های مختلف آن، از جمله شاه‌نشین تابستانی و زمستانی، بسیار جالب‌توجه است.
-
آب‌انبار سلماسی
این آب‌انبار تاریخی که قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد، یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری قم است. این بنا به دلیل کتیبه‌های موجود در آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
باتوجه‌به این جاذبه‌های تاریخی، مذهبی و طبیعی، قم به‌عنوان یک مقصد گردشگری معتبر برای علاقه‌مندان به تاریخ، دین، طبیعت و فرهنگ محسوب می‌شود.
کاروان‌سراهای قم
در ادامه به معرفی برخی از کاروان‌سراهای تاریخی و مهم شهر قم که از جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی این منطقه به شمار می‌آیند، خواهیم پرداخت:
کاروانسرای دیرگچین
کاروانسرای دیر گچین در ۸۰ کیلومتری جنوب شرقی قم و در مسیر قدیمی جاده قم-گرمسار واقع است و به دوران ساسانیان تعلق دارد. معماری کاروان‌سرا با دیواری مربع‌شکل و برج‌های گوشه‌ای منحصربه‌فرد است و شامل بخش‌هایی چون اتاق‌ها، حیاط، مسجد و حمام است.
ورودی کاروان‌سرا از سمت جنوب غربی قرار دارد و به طور خاص برای تسهیل ورود و امنیت کاروان‌ها طراحی شده است. دسترسی به کاروان‌سرا از جاده آسفالته روستای علی‌آباد و جاده خاکی صورت می‌گیرد و بازدیدکنندگان می‌توانند از زیبایی‌های تاریخی و معماری آن بهره‌مند شوند.
کاروانسرای حوض سلطان
کاروانسرای حوض سلطان یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر قم است که در دشت‌های جنوبی کوهمره و در نزدیکی آزادراه تهران- قم قرار دارد. این کاروان‌سرا از جاذبه‌های قم در ایران محسوب می‌شود که در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار ساخته شد. معماری منحصربه‌فرد آن با سه تالار ستون‌دار و سردری خاص که به سمت عقب رفته است، آن را از دیگر کاروان‌سراها متمایز می‌کند.
جاذبه‌های گردشگری شهرستان قم بهویژه این کاروان‌سرا، فضای سنتی و آرامش‌بخش کویری را برای گردشگران فراهم می‌آورد. از دیگر ویژگی‌های آن می‌توان به حمام، اسطبل‌ها و تالارهای پذیرایی اشاره کرد. کاروانسرای حوض سلطان به‌عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر قم، در حال حاضر یکی از مقاصد محبوب برای گردشگران علاقه‌مند به تاریخ و طبیعت بکر است.
کاروانسرای پاسنگان
کاروانسرای پاسنگان در ۲۰ کیلومتری قم، در جاده قدیم قم-کاشان و در روستای زنبورک واقع شده است. این بنای تاریخی که به دوران صفویه بازمی‌گردد، روزگاری محل استراحت کاروانیان بوده و اکنون به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل شده است.
معماری این کاروان‌سرا شامل چهار برج مدور، حجره‌ها و ایوان‌هاست و از آجر و سنگ ساخته شده است. این مکان علاوه بر اقامتگاه، محلی برای برگزاری مراسم فرهنگی و مذهبی نیز است. امکاناتی مانند سفره‌خانه سنتی و فضای رصد ستارگان از دیگر ویژگی‌های آن و این کاروان‌سرا نه‌تنها جاذبه‌ای تاریخی، بلکه مکانی برای استراحت و بهره‌برداری از زیبایی‌های طبیعت کویر است.
کاروانسرای منظریه
کاروانسرای منظریه یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر قم است که در دوره قاجار ساخته شده و از جاذبه‌های گردشگری شهرستان قم به شمار می‌رود. این کاروان‌سرا در ابتدای جاده ساوه و در نزدیکی پل تاریخی قرار دارد و به‌عنوان استراحتگاهی برای کاروانیان درگذشته عمل می‌کرد.
معماری کاروانسرای منظریه شامل ۶۰ حجره و اتاقک است که دور حیاط مرکزی قرار دارند و دو ردیف اسطبل نیز در اضلاع شمالی و غربی بنا وجود دارد. با مصالحی همچون آجر، کاشی و لاشه سنگ ساخته شده و زیبایی خاصی دارد. این کاروان‌سرا به‌عنوان یکی از جاذبه‌های قم در ایران مقصدی جذاب برای گردشگران علاقه‌مند به تاریخ و طبیعت است.
کاروانسرای سنگی
کاروانسرای سنگی محمدآباد یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر قم است که در روستای محمدآباد، ۴۸ کیلومتری شمال شرقی قم، قرار دارد. این کاروان‌سرا که به دوران سلجوقیان برمی‌گردد، به دلیل استفاده از لاشه سنگ و طراحی چهار ایوانی با حصارهای سنگی و برج‌های دیده‌بانی، از بزرگ‌ترین و مستحکم‌ترین کاروان‌سراهای ایران به شمار می‌رود.
باوجوداینکه کاروانسرای سنگی محمدآباد به دلیل فرسایش و کم‌توجهی به حفاظت از آن دچار تخریب‌هایی شده است، هنوز هم شکوه و عظمت آن نظر هر بازدیدکننده‌ای را جلب می‌کند. بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه‌های گردشگری شهرستان قم، فصل پاییز است.
قلعه گلی محمدآباد
قلعه گلی محمدآباد کاج یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر قم است که در ۵۰ کیلومتری شمال شرقی قم و در کنار کاروانسرای سنگی محمدآباد واقع شده است. این قلعه که قدمت آن به دوران اشکانیان می‌رسد، در دوره صفویه نیز مورداستفاده قرار گرفت.
دیوار خشتی ضخیم این قلعه که هنوز هم به‌خوبی برپا است، بر روی تپه‌ای قرار دارد و از آثار برجسته منطقه قمرود به شمار می‌آید. منطقه قمرود با قدمتی که به پیش از میلاد مسیح می‌رسد، جاذبه‌های تاریخی مختلفی دارد که قلعه گلی محمدآباد یکی از مهم‌ترین آن‌ها است. این دژ که در جوار قلعه سنگی محمدآباد قرار دارد، شامل دیوارهای بلند و برج‌هایی است که برای ساخت آن از ورقه‌های آهکی و پی‌های سنگی استفاده شده است. جاذبه‌های تاریخی شهر قم همچنان موردتوجه گردشگران بوده و قلعه گلی محمدآباد یکی از بهترین مکان‌ها برای بازدید است.
موزه‌های قم
موزه‌های تاریخی و فرهنگی قم شامل مجموعه‌های ارزشمندی هستند که هر کدام جنبه‌های مختلفی از تاریخ، فرهنگ و هنر ایران را به نمایش می‌گذارند. این موزه‌ها با هدف آموزش و آشنایی عموم با تاریخ و فرهنگ غنی کشور، بخش‌های مختلفی از تاریخ ایران را در دل خود جای‌داده‌اند. در ادامه به معرفی چند نمونه از این موزه‌ها پرداخته‌ایم:
-
موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س)
این موزه یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های کشور است که در حرم حضرت معصومه (س) واقع شده و مجموعه‌ای از آثار تاریخی و هنری مرتبط با حرم را در خود جای داده است. این موزه شامل آثار هنری، کتب خطی، قالی‌ها، سکه‌ها و سایر اشیای باستانی است که به دوران مختلف تاریخ ایران باز می‌گردند.
-
موزه مردم‌شناسی و خانه تاریخی زند
این خانه تاریخی که به دوران قاجاریه بازمی‌گردد، اکنون به‌عنوان موزه مردم‌شناسی قم فعالیت می‌کند. این موزه به معرفی آداب، رسوم، پوشش و شیوه زندگی مردم در دوره‌های گذشته قم پرداخته و مجموعه‌ای از لوازم زندگی روزمره، ابزارهای کشاورزی و صنعتی قدیم را به نمایش می‌گذارد.
-
باغ موزه دفاع مقدس
این موزه با هدف گرامیداشت یاد و خاطره شهدای دفاع مقدس و معرفی تاریخ جنگ تحمیلی به نسل‌های جدید تأسیس شده است. مجموعه‌ای از اسناد، تصاویر، تجهیزات و اشیای مرتبط با جنگ در این موزه نگهداری می‌شود.
-
خانه موزه شهیدان زین‌الدین
این خانه که محل زندگی شهیدان زین‌الدین بود، به موزه‌ای تبدیل شده که زندگی، فداکاری‌ها و دستاوردهای این شهیدان بزرگوار را به نمایش می‌گذارد.
-
موزه دین و دنیا در قم
موزه دین و دنیا، یکی از جاذبه‌های فرهنگی و مذهبی قم، در مسجد مقدس جمکران واقع شده و نخستین موزه مفهومی در جهان اسلام است. این موزه با بهره‌گیری از ماکت‌ها، تصاویر و ابزارهای تعاملی، مفاهیم دینی را به شیوه‌ای ساده و ملموس ارائه داده و نقش مهمی در ترویج سبک زندگی اسلامی دارد.
این موزه‌ها نه‌تنها جاذبه‌های گردشگری قم را در حوزه تاریخی و فرهنگی برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورند، بلکه با هدف آموزش و حفظ میراث‌فرهنگی کشور فعالیت می‌کنند.
سوغات شهر قم
قم، شهری با قدمت تاریخی و فرهنگی غنی، علاوه بر اماکن مذهبی و زیارتی، سوغات متنوع و خوشمزه‌ای نیز دارد. این سوغات‌ها، یادگاری‌هایی هستند که می‌توانید از سفر به این شهر برای خود و عزیزانتان به ارمغان ببرید.
سوغات خوراکی قم
سوهان: بی‌شک معروف‌ترین سوغات قم، سوهان است. این شیرینی خوشمزه در انواع مختلفی مانند سوهان عسلی، سوهان کنجدی و سوهان گزی تهیه می‌شود. سوهان قم به دلیل طعم و بافت منحصر به فردش، شهرت جهانی دارد.
نان کسمه: نان کسمه قم، نانی سنتی و خوشمزه است که با آرد گندم، شیر، شکر، روغن و زعفران تهیه می‌شود. این نان به دلیل بافت نرم و طعم دلپذیرش، بسیار محبوب است.
انجیر آردی: انجیر آردی قم، یکی دیگر از سوغات خوشمزه این شهر است. این شیرینی با ترکیب انجیر خشک، آرد، شکر و ادویه‌های مخصوص تهیه می‌شود.
مروار بافی: مروار بافی یکی از صنایع دستی سنتی قم است. محصولات مروار بافی مانند کیف، جاکلیدی و زیورآلات، سوغات‌های زیبایی هستند.
سوغات صنایع دستی قم
قالی ابریشمی: قالی ابریشمی قم، یکی از نفیس‌ترین انواع قالی ایرانی است. این قالی‌ها با طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی بافته می‌شوند و ارزش هنری بالایی دارند.
ظروف سفالی: ظروف سفالی قم، با طرح‌های سنتی و رنگ‌های زیبا، سوغات‌های جذابی هستند. این ظروف می‌توانند به عنوان تزیین یا برای مصارف روزمره استفاده شوند.
انگشتر دست‌ساز: انگشترهای دست‌ساز قم، با طرح‌های متنوع و مواد اولیه مختلف مانند نقره، مس و عقیق، سوغات‌های ارزشمندی هستند.
نوبار در قم: خدمات حمل‌ونقل و باربری آنلاین
باربری آنلاین نوبار خدمات حمل‌ونقل اثاثیه منزل و باربری شهرستان را به‌صورت سریع و ایمن ارائه می‌دهد. این شرکت با استفاده از سیستم آنلاین، امکان درخواست خدمات را به‌صورت راحت و بی‌دغدغه برای مشتریان فراهم می‌کند. باربری نوبار برای افرادی که نیاز به اسباب‌کشی در شهر قم دارند، خدمات متنوعی مانند بسته‌بندی حرفه‌ای، حمل‌ونقل ایمن و سریع را ارائه می‌دهد. با استفاده از خودروهای مجهز و رانندگان مجرب، نوبار تجربه‌ای مطمئن در اسباب‌کشی و باربری قم فراهم می‌آورد. این خدمات بهویژه برای سفرهای بین‌شهری بسیار مناسب است.
شهر قم یکی از مهم‌ترین مقاصد زیارتی و گردشگری ایران است که نه‌تنها از نظر مذهبی اهمیت زیادی دارد، بلکه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیادی را نیز در دل خود جای داده است. حرم حضرت معصومه (س)، مسجد جمکران، دریاچه نمک و باغات قم تنها بخشی از جاذبه‌هایی هستند که این شهر به گردشگران خود ارائه می‌دهد. برای کسانی که قصد سفر به قم دارند، بازدید از این مکان‌ها می‌تواند تجربه‌ای ارزشمند و بی‌نظیر باشد. همچنین، اگر شما قصد جابه‌جایی بار در قم را دارید، خدمات شرکت‌های باربری مانند باربری نوبار می‌تواند در تسهیل حمل‌ونقل و اسباب‌کشی به شما کمک کند. قم به‌عنوان یک مقصد زیارتی و گردشگری با ترکیب جاذبه‌های مذهبی و طبیعی، می‌تواند هر نوع گردشگری را راضی کند و تجربه‌ای متفاوت و خاطره‌انگیز برای آن‌ها به ارمغان آورد.
سؤالات متداول
۱. بهترین زمان برای سفر به قم کی است؟
بهترین زمان برای سفر به قم، فصل بهار و پاییز است. در این فصول، هوا معتدل و دلپذیر است که تجربه بازدید از جاذبه‌های گردشگری را لذت‌بخش‌تر می‌کند.
۲. بازار قم برای خرید چه محصولاتی مناسب است؟
بازار قم بهویژه برای خرید سوغات مذهبی و صنایعدستی معروف است.
۳. آیا قم فقط به‌عنوان یک شهر مذهبی شناخته می‌شود؟
علاوه بر جنبه مذهبی، قم دارای جاذبه‌های تاریخی و طبیعی نیز هست.
